Zespół antyfosfolipidowy

Zespół antyfosfolipidowy (antiphospholipid syndrome–APS) nazywany również zespołem Hughesa, to niezapalna choroba autoimmunologiczna, charakteryzująca się współwystępowaniem zakrzepicy naczyniowej lub określonych powikłań położniczych oraz podwyższonego poziomu przeciwciał antyfosfolipidowych we krwi.

Specjaliści w przychodni PREGMED zalecają wykonanie u każdej kobiety w ciąży diagnostyki w kierunku obecności przeciwciał antyfosfolipidowych o największym znaczeniu klinicznym: antykoagulantu toczniowego (LA - lupus anticoagulant) oraz przeciwciał antykardiolipinowych (ACA - anticardiolipin antibodies).

Rozpoznanie APS potwierdza:

• laboratoryjne wykrycie przeciwciał klasy IgG lub IgM, a niekiedy IgA,
• klinicznie zaś u kobiet w wieku rozrodczym, powtarzające się utraty ciąż (poronienia, porody przedwczesne, obumarcia płodu), inne powikłania położnicze, a także zaburzenia hemostazy w postaci powtarzających się powikłań zakrzepowo-zatorowych

zobacz cennik diagnostyki zespołu antyfosfolipidowego

Do powikłań u kobiet w ciąży, które łączą się z występowaniem przeciwciał antyfosfolipidowych można zaliczyć:

• stan przedrzucawkowy
• przedwczesne oddzielenie łożyska
• wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu
• obumarcie wewnątrzmaciczne płodu
• przedwczesne porody

Prawdopodobnie, przeciwciała antyfosfolipidowe hamują aktywne białko C i antytrombinę III oraz aktywują czynnik tkankowy. Powodują w ten sposób nasiloną aktywację kaskady krzepnięcia i występowanie zmian zakrzepowo – zatorowych. Procesy te powodują u kobiety w ciąży niewydolność łożyska na skutek ograniczenia przepływu przezłożyskowego i powierzchni wymiany. Przeciwciała nie przechodząc nawet przez łożysko, mogą doprowadzić do zmian upośledzających przebieg ciąży.

Oprócz wykrzepiania wewnątrznaczyniowego najprawdopodobniej następuje również zahamowanie drogi działania aktywnego białka C oraz S i zahamowanie szlaku fibrynolizy.

Nie u wszystkich ciężarnych u których stwierdza się obecność APA dochodzi do powikłań czy zaburzeń rozwoju płodu, a poziom przeciwciał nie zawsze koreluje z nasileniem patologii.

Postępowanie w przypadku dodatnich przeciwciał antyfosfolipidowych

• przed ciążą

W przypadku stwierdzenia podwyższonego miana przeciwciał antyfosfolipidowych przed zajściem w ciążę należy ocenić ryzyko powikłań w ciąży oraz poszerzyć diagnostykę laboratoryjną by wykluczyć obecność trombocytopeni, niedokrwistości oraz ocenić wydolność nerek takimi badaniami jak klirens kreatyniny, obecność białka w moczu i poziom kreatyniny w surowicy.

• podczas ciąży

W czasie ciąży zaleca się badania położnicze co 2 tygodnie w I trymestrze ciąży i co tydzień w II połowie ciąży oraz intensywny nadzór płodu prowadząc obserwację w kierunku wystąpienia stanu przedrzucawkowego, opóźnienia wzrostu płodu oraz przedwczesnego oddzielenia łożyska.

• podczas połogu

Postępowanie polega na obserwacjach przede wszystkim w kierunku powikłań zakrzepowych.

źródło:

Semczuk M (2010): Zespół antyfosfolipidowy w przebiegu ciąży - diagnostyka i profilaktyka. Przegląd menopauzalny; 4: 271-4

Bręborowicz GH (2010): Ciąża wysokiego ryzyka. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2010. Rozdz. 50: 887-890